Aleksandar Milosavljević

Osnovni predmet rada je pokušaj interpretacije Ristićeve ličnosti i dela iz perspektive savremenog pojma politike, kao i ukupna revitalizacija istorijskog sećanja na jednog od najuticajnijih srpskih političkih i državničkih figura druge polovine XIX veka. Jovan Ristić je svoje obrazovanje gradio u inostranstvu, ali se poput mnogih savremenika vratio u Srbiju kako bi učestvovao u obnovi njene nezavisnosti. Tokom političke i državničke karijere obavljao je najvažnije funkcije: namesnika, predsednika Vlade i ministra inostranih poslova. S pozicije moćnog političara, bio je u prilici da utiče na političke tokove svoga vremena. Ristićevu političku zaostavštinu na unutrašnjem planu čine umerene institucionalne reforme po uzoru na tadašnju prusku državu, a na spoljnopolitičkom planu to je svakako sticanje državne nezavisnosti i borba za njeno očuvanje koja je plaćena skupom političkom cenom silaska s vlasti. Ristić je učestvovao u pripremama Ustava iz 1869. i 1888. godine, a njegova unutrašnja politika je nadasve bila prilično centralistička i oslanjala se na birokratsko-policijski aparat. Spoljna politika je za svoj cilj imala jasno zastupanje i odbranu nacionalnih i državnih interesa, a do izražaja je došla na Berlinskom kongresu 1878. godine kada je Srbija stekla novovekovnu nezavisnost. Srpsku delegaciju na kongresu predvodio je Jovan Ristić koji je virtuoznim diplomatskim umećem obezbedio Srbiji najbolji mogući ishod. Rezultati ovog kongresa predstavljaju najsjajniju krunu ukupnih državotvornih nastojanja srpskih političkih elita još od samog početka XIX veka. Precizna analiza celokupnog političkog opusa Jovana Ristića nedvosmisleno ukazuje koliko je njegova politička matrica delovanja inkorporirala sve tri oblasti savremenog pojma politike – vladavinu, interes i javnost.

Tema članka je reformski preobražaj Socijalističke partije Srbije (SPS) nakon usvajanja novog Programa i Statuta na njenom VIII kongresu, decembra 2010. godine. U središtu pažnje je analiza ideološke matrice i njena nadogradnja ostvarena idejama i praksama zapadnoevropske socijaldemokratije, kao i posledice takvih promena na aktuelno pozicioniranje ove partije na političkom horizontu tranzicione Srbije. Analiza pokazuje, na jednoj strani, značajan stepen ostvarenih programskih reformi, kao i promišljenu kombinaciju kontinuiteta i reformi­zma ideološke matrice, na drugoj. Novi program, va­žno je to istaći, razvija nužnu korelaciju sa aktuelnim prilikama u srpskom tranzicionom društvu i državi i ciljajući suštinske probleme nudi moguća rešenja, uglavnom na bazi redizajniranog ideološkog identiteta dopunjenog novim pristupima mnogim savremenim izazovima, pokazujući nameru da zadrži ravnotežu između održivog razvoja i socijalne pravde. Uzaključku, prema analitičkimrezultatima, Socijalističku partiju Srbije bismo mogli definisati kao partiju socijaldemokratske proevropske orijentacije sa napomenom da se pomenuti reformisani identitet mora dokazati i dalje razvijati u parlamentarnoj, kao i u široj, interesno prožetoj društvenoj areni.

Analizom i interpretacijom stavova različitih škola mišljenja, analitičkim osvrtom na istorijski kontekst njenog dosadašnjeg razvoja i njegovih tekovina, trenutnih problema i izazova, autor poentira da je početak novog veka prilika da socijaldemokratija uđe u novu revizionističku fazu čiju bi okosnicu, prema njemu, činilo više konvergentnih procesa koji bi, kao svoj krajnji cilj imali preispitivanje dosadašnjih praksi, ponovno otkrivanje njenog identiteta, kao i njenu revitalizaciju. Pitanje identiteta predstavlja jedno od osnovnih ishodišta i generator brojnih problema socijaldemokratije danas dok bi njegovo novo otkrivanje kroz prepoznatljiv i atraktivan politički program predstavljalo zadatak od prvorazrednog značaja. Osnovna intencija članka nije definisanje nekog konačnog teorijskog okvira za tumačenje dešavanja u savremenoj socijaldemokratije, već, napro­tiv, samo ukazivanje na moguće pravce razmišljanja koji bi, u kon­tekstu aktuelnih priča o njenoj reviziji, u svom središtu imali upravo pitanje njenog savremenog identiteta.

Prikaz knjige: Žarko V. Obradović, Balkanski etnički mozaik: manjinsko pitanje na Balkanu, Čigoja štampa, Beograd, 2014, 790 str.

Predmet rada predstavlja pokušaj teorijskog i praktičnog određenje političke funkcija savremenih sindikata kako bi se pokazalo da su itekako upućeni na politiku. U radu se zastupa stav da su savremeni sindikati politički akter i da njihova politička funkcija predstavlja instrument regulacije njihovog odnosa sa političkim sistemom. Delotvornost i praktična operacionalizacija političke funkcije sindikata dvostruko su uslovljeni istorijskim nasleđem, ali i institucionalnom konfiguracijom aktuelnog političkog konteksta, kao i trenutnom konstelacijom političke moći. Dostupni modeli političkog uticaja predstavljaju tekovinu dosadašnjeg razvoja odnosa sindikata sa političkim partijama i političkim sistemom u celini čija primenjivost zavisi od kapaciteta sindikata i institucionalnog konteksta njihovog delovanja. U radu se ukazuje na to da sindikati u Srbiji u svojim dokumentima prepoznaju važnost ostvarivanja uticaja na javne politike. Istovremeno, nemoćni su u realizaciji tog cilja, nezavisno od izabranog modela političkog uticaja.