Jugoslovenska država – od ostvarenja „plemenite ideje“ do sloma „veštačke tvorevine“

Obeležavajući pedeset godina postojanja i rada, Institut za političke studije organizovao je naučni skup Jugoslovenska država: od ostvarenja „plemenite ideje“ do sloma „veštačke tvorevine“, koji je održan 1. decembra 2018. godine u Kući Krsmanovića u Beogradu – tačno na stogodišnjicu formiranja Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca, u zgradi i sali gde je ujedinjenje proglašeno.

Temom skupa vremenski i tematski su obuhvaćeni procesi od okončanja Prvog svetskog rata i nastanka jugoslovenske države, do njenog problematičnog funkcionisanja, višekratnog rastakanja i savremenog poimanja između antijugoslovenstva i neojugoslovenstva.
Izložena su 22 referata.
O multidisciplinarnom pristupu svedoči učešće stručnjaka iz različitih oblasti: politikologa, pravnika, istoričara, geografa, ekonomista, sociologa, filologa i generala. Autentičan doprinos dalo je nekoliko neposrednih političkih aktera sloma SFRJ 1990-ih godina.
U prvom delu naučnog skupa govorilo se mahom o interesima velikih sila-pobednica u Prvom svetskom ratu, koji su uslovili promene političke karte Evrope i svrsishodno stvaranje jugoslovenske države. U tom kontekstu, razmatrano je važno pitanje: da li je ujedinjenje bilo plod srpske želje ili iznude, uprkos velikoj ratnoj pobedi i ogromnim ljudskim žrtvama. Problematizovan je uticaj geopolitičkih postulata Versajskog sistema, prozelitskih i ekspanzionističkih rimokatoličkih ambicija prema srpskom pravoslavanom narodu i prostoru, ustavno-pravnih slabosti „prve“ Jugoslavije, njenih slabih temelja i unutrašnjih protivrečnosti, te nepremostive etno-heterogenosti, koja se, u prvom redu, manifestovala u vidu nezajažljivih hrvatskih zahteva.
Nastavak skupa bio je posvećen uzrocima i posledicama „jugoslovenske zablude“ Srba i njihovih vođa. Učesnici su saopštili rezultate svojih istraživanja o ideološkim, ekonomskim, unutrašnjopolitičkim, geopolitičkim i drugim razlozima neodrživosti titoističke Jugoslavije. Prezentovani su čvrsti argumenti o njenom antisrpskom karakteru i delovanju ključnih dezintegracionih činilaca. Istaknuta je pogubna uloga Ustava iz 1974. godine, neadekvatnih granica federalnih jedinica, postojanja autonomnih pokrajina u Srbiji... U nekoliko izlaganja akcenat je stavljen na Srbiju kao jugoslovenski reziduum, nedostatak srpske nacionalne strategije, kulturu i politiku srpskog sećanja na Jugoslaviju, te ulogu neojugoslovenstva u slabljenju srpskog identiteta.
U diskusiji, postavljena su pitanja o (ne)mogućnosti očuvanja SFRJ u uslovima unutrašnje raspodele političke moći i postbipolarne dominacije Zapada čiji interes nije bio da ona opstane, kao i o opominjućem primeru Jugoslavije kao nelogične, „prekoredne“ integracije.
Učesnici skupa su zaključili da bi trebalo nastaviti istraživanja jugoslovenskog perioda srpske istorije, da je neophodno naučno argumentovano suprotstavljanje stereotipima o tzv. srpskoj krivici za nasilno rasparčavanje SFRJ i da bi rezultati politikoloških proučavanja jugoslovenskog iskustva morali da se uvažavaju prilikom odluka o savremanim nadnacionalnim integracijama.

Galerija